Praca zdalna, czyli możliwość wykonywania obowiązków zawodowych spoza tradycyjnego biura, stała się powszechnie akceptowanym modelem zatrudnienia w dzisiejszym globalnym środowisku pracy. Wzrost technologii, postęp w komunikacji i coraz większa mobilność pracowników, a także pandemia, która niejako zmusiła wielu do przejścia do pracy zdalnej, przyczyniły się do rozwoju tej formy pracy na całym świecie. Jednym z krajów, gdzie praca zdalna stała się szczególnie popularna, są Niemcy. Naturalnie poza krajami Unii Europejskiej praca zdalna także jest bardzo popularna, coraz więcej ludzi pracuje z odległych, ciepłych krajów, a praca jako tzw. digital nomads, czyli ludzie, którzy podróżują i pracują zdalnie bez stałego miejsca zamieszkania, stała się bardzo popularna. W tym artykule znajdą się jednak informacje dotyczące pracy zdalnej w Niemczech oraz u niemieckiego pracodawcy w Polsce.
Przy pracy zdalnej za granicą w pierwszej kolejności należy poznać postanowienia umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, aby ustalić przede wszystkim rezydencję podatkową danej osoby. Kraj rezydencji podatkowej to kraj, w którym trzeba rozliczyć wszystkie swoje dochody z całego świata i w którym jesteśmy objęci nieograniczonym obowiązkiem podatkowym. Rozwiąże to kwestie podatku dochodowego, ale także niektórych świadczeń socjalnych i ubezpieczeń społecznych. W krajach członkowskich Unii Europejskiej zasadniczo każdy obywatel ma swobodę przemieszczania się i osiedlania na terenie innych krajów UE. Oznacza to, że praca zdalna z Niemiec bądź z Polski, niezależnie od tego, w którym z tych krajów zamieszkujemy, jest legalna i jak najbardziej możliwa.
Zgodnie z umową o unikaniu podwójnego opodatkowania zawarta między Polską a Niemcami podatek dochodowy za daną prace odprowadza się tam, gdzie podatek ten jest osiągany. Jeżeli więc pracujemy w niemieckiej firmie, u niemieckiego pracodawcy bądź na niemieckiej działalności gospodarczej, to w Niemczech będziemy musieli zapłacić podatek. Jednakże jeżeli jest to praca zdalna a miejsce zamieszkania jest w Polsce, należy także rozliczyć się w Polsce. Podatek nie zostanie naliczony podwójnie. Tak samo wygląda to w analogicznej sytuacji – czyli kiedy mieszkamy w Niemczech, a pracujemy zdalnie w polskim przedsiębiorstwie.
Od pandemii wiele pracownik przeszło na pracę zdalną i na niej pozostało. W 2023 roku nastały pewne zmiany co do procedur, które stosowane były w latach poprzednich w stosunku do pracy zdalnej. Przed 2023 rokiem pracę zdalną można było głównie ująć jako ryczałt, który obejmował opłaty za pokój lub miejsce, gdzie wykonywało się pracę. Jeśli był to cały pokój używany w 90% w celach służbowych, od podatku dochodowego można było odjąć koszty rzeczywiste utrzymywania takiego miejsca pracy. Obecnie od 2023 roku można również odliczyć ryczałtowo kwotę 1.260 € rocznie.
Zasady podatkowe dotyczące pracy zdalnej w Niemczech zmieniają się w tym roku głównie na lepsze. Oprócz ww. zmiany następuje również zmiana w dotychczasowej uldze zwanej Homeoffice-Pauschale. Dotychczas jeżeli nie miało się oddzielnego pokoju do pracy, nie można było odliczać tej ulgi tak samo jak w przypadku pokoju do pracy zdalnej. Teraz natomiast zostało to poprawione i odtąd nie ma już różnicy, czy pracujesz w osobnym pokoju do pracy, czy też w salonie lub kuchni. Można bowiem tak samo odliczyć 1.260 € ulgi za pracę zdalną w Niemczech – czyli 6 € dziennie, maksymalnie 210 dni roboczych.
Podatek dochodowy w Niemczech, również za pracę zdalną, jest progresywny. Oznacza to, że należny do odprowadzenia podatek jest większy wraz z każdym zarobionym euro. Nie ma progów podatkowych, a każdy podatnik ma swój indywidualny procent podatku, wyższy z każdym zarobionym euro. W przypadku pracy na zatrudnieniu pracodawca odprowadza za pracownika podatek dochodowy w postaci Lohnsteuer. Odprowadza tyle podatku, ile szacunkowo pracownik zarobi do końca roku, nie uwzględniając przysługujących mu ulg czy odliczeń podatkowych, praca zdalna ma także wiele kosztów uzyskania przychodu. Jeżeli więc przy rozliczeniu podatkowym odliczy się odpowiednio ulgi, automatycznie nasz dochód do opodatkowania się zmniejszy, a tym samym podatek do zapłacenia będzie mniejszy. Zwrot podatków i kosztów pracy zdalnej w Niemczech polega właśnie na odliczeniu tych ulg i zwrocie różnicy pomiędzy podatkiem od dochodu przed i po ich odliczeniu.
Dodatek za pracę zdalną to Homeoffice-Pauschale, czyli ryczałtowy zwrot za prąd, Internet, eksploatację sprzętu i wszystkich kosztów związanych z pracą zdalną. Zwrot kosztów pracy zdalnej w Niemczech od 2023 roku wynosi 6 euro dziennie, przy czym maksymalna kwota możliwa do odliczenia wynosi 1.260 euro na rok, co odpowiada 210 dniom roboczym. Kwota ta ma pokryć ryczałtowo wszystkie koszty, tak więc nie trzeba udowadniać kosztów rzeczywistych. Od 2023 roku nie ma rozróżnienia, w jakim pokoju ktoś pracował i czy pokój służył tylko do pracy.
Od 2023 roku procedura zwrotu kosztów za pracę zdalną jest znacznie ułatwiona. Wcześniej trzeba było udowadniać, gdzie się pracuje i jaka przestrzeń jest wykorzystywana do pracy, natomiast teraz nie ma to już żadnego znaczenia, czy ma się pokój dedykowany specjalnie pracy zdalnej. Również jeżeli chodzi o możliwość pracy w biurze sytuacja podatkowa się zmieniła – wcześniej jeżeli praca w biurze zamiast pracy zdalnej była możliwa, ale pracownik z własnej woli wybrał pracę z domu, nie można było zastosować ulgi, jednakże od 2023 nie gra to już żadnej roli i można odliczać koszty pracy zdalnej także wtedy, gdy miało się wybór pracy zdalnej. Ponadto, zwrot kosztów za pracę zdalna przysługuje zarówno w przypadku zatrudnienia, wtedy jest odliczany jako koszty uzyskania przychodu, jak i w przypadku osób samozatrudnionych, np. na gewerbie. Wtedy odlicza się koszty za pracę zdalną jako koszty prowadzenia działalności gospodarczej.
Przy pracy zdalnej w Niemczech z Polski należy kierować się przede wszystkim umową o unikaniu podwójnego opodatkowania. Określa ona kraj rezydencji podatkowej. Zgodnie z tą umową istotne jest, w jakim kraju spędza się więcej niż pół roku, czyli 183 dni, lub w jakim kraju uzyskuje się więcej niż 90% dochodu podatnika.
Niezależnie jednak od kraju rezydencji podatkowej podatek odprowadzany jest zgodnie z zasadami kraju, w którym został osiągnięty. To oznacza, że jeżeli pracujemy w polskim przedsiębiorstwie, zdalnie, mieszkając w Niemczech, podlegamy pod polski system podatkowy. Należy pamiętać o sytuacji ubezpieczeniowej w Niemczech, ponieważ ubezpieczenie zdrowotne w Niemczech jest obowiązkowe. Jednakże składki na ubezpieczenia społeczne odprowadza się w kraju, w którym się pracuje, czyli w tym przypadku – w Polsce.