Niemcy stanowią częsty kierunek zarobkowy na wakacyjną pracę dla studentów z Polski, a także coraz częstszy kierunek kształcenia. Nieznajomość zasad rozliczania się Polski i Niemiec może okazać się dla nich zgubna, ponieważ Polska oraz Niemcy mają inne zasady rozliczania podatków, a dodatkowo łączy je umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania. Warto więc dokładnie wiedzieć, w jaki sposób student z Polski płaci podatek dochodowy oraz czy może odzyskać podatek z pracy w Niemczech.
Pracodawcy często poszukują do pracy szczególnie studentów, ponieważ zatrudniając studentów muszą odprowadzać za nich jedynie składki emerytalne. Dla studenta jest to dobra wiadomość, ponieważ już w momencie studiów rozpoczyna zbieranie składek na emeryturę. Natomiast jeśli chodzi o ubezpieczenie zdrowotne, w większości przypadków studenci ubezpieczeni są jeszcze w ramach ubezpieczeń swoich rodziców, jako że dalej się uczą co również zwalnia pracodawców z płacenia tej składki. Dodatkowo pracodawca nie musi odprowadzać także ubezpieczeń od bezrobocia. To wszystko sprawia, że zarobki studentów są relatywnie wysokie – średnio 12-15 euro na rękę za godzinę. Warto pamiętać, że płaca minimalna w 2022 roku wynosi 12,41 euro brutto, stawka dla studentów plasuje się więc całkiem wysoko. W kwocie netto odciąga się im bowiem jedynie składkę na ubezpieczenie emerytalne oraz podatek dochodowy. Właśnie ten podatek podlega zwrotowi w Niemczech. Powyższa sytuacja dotyczy studentów pracujących albo do 20 h tygodniowo (bez limitu pensji i z zastrzeżeniem, że wakacje bądź inne wolne od edukacji dni liczba godzin tygodniowo może być większa), albo do 70 dni w roku, lub też w okresie nieprzekraczającym 3 miesięcy.
Innym rodzajem zatrudniania studentów jest tzw. Minijob, czyli praca, za którą pensja wynosi do 538 euro. W tym przypadku kwota netto jest kwotą brutto i jeśli studenci nie posiadają innych dochodów poza nią, nie ma potrzeby rozliczania się z niemieckim czy polskim urzędem skarbowym, nie ma też podstaw do zwrotu podatku studentowi, jako że żadnego podatku nie zapłacono.
Zgodnie z umową o unikaniu podwójnego opodatkowania między Polską i Niemcami dochody osiągnięte w danym kraju zostają opodatkowane w tym właśnie kraju. Oznacza to, że jeśli student osiągnął dochód w Niemczech, dochód ten musi rozliczyć w Niemczech. Jeśli w tym samym roku podatkowym osiągnął dochód także w Polsce, musi rozliczyć się także tam. Jednocześnie obowiązują aktualne zasady mające zastosowanie dla każdego z kraju, np. brak obowiązku składania podatku PIT dla osób do 26 roku życia do kwoty 85.528 zł w Polsce oraz brak obowiązku składania deklaracji podatkowej w Niemczech w przypadku dochodu z zatrudnienia tylko u jednego pracodawcy. W przypadku posiadania tylko jednego stosunku pracy w Niemczech warto jednak rozważyć rozliczenie się z fiskusem, ponieważ często w tym przypadku czeka nas zwrot podatku, jako że w ciągu roku pracodawca odprowadzał za nas składki na podatek dochodowy bez uwzględnienia jakichkolwiek ulg, które mogą nam przysługiwać.
Tak więc studenci na I klasie podatkowej (przeważająca część studentów jest właśnie na tej klasie podatkowej z powodu stanu cywilnego) posiadający dochody z Niemiec z jednego stosunku pracy nie mają obowiązku składać zeznania podatkowego w niemieckim urzędzie skarbowym. Jeśli jednak chcą odzyskać podatek, muszą to zrobić. Rozliczenie podatku z Niemiec składa się nawet do 4 lat wstecz w przypadku zatrudnienia lub do 31 lipca następnego roku w przypadku własnej działalności gospodarczej. Zwrot podatku z Niemiec najprościej uzyskać z pomocą polskich biur rachunkowych w Niemczech, które załatwią za nas wszystkie formalności z niemieckim urzędem skarbowym.
Aby złożyć deklarację podatkową, należy mieć następujące informacje: numer podatkowy Steuernummer oraz przypisany do osoby urząd skarbowy. Polscy rezydenci podatkowi, którymi studenci zazwyczaj są, muszą także dołączyć do zeznania podatkowego zaświadczenie UE/EOG, które uzyskują w polskim urzędzie skarbowym i które stanowi o dochodzie z Polski do informacji niemieckiego fiskusa. Następnie w przypadku osób zatrudnionych wypełnia się załącznik N (Anlage N). Tam uzupełnia się pensję brutto, poniesione koszty uzyskania dochodu, zapłacone przez pracodawcę i/lub ewentualnie przez rozliczającą się osobę podatki. Do wypełnienia tego załącznika potrzeby będzie Lohnsteuerbescheinigung za odpowiedni rok, który powinien dostarczyć pracodawca po zakończeniu roku podatkowego. Osoby samozatrudnione wypełniają Anlage S, natomiast osoby prowadzące działalność gewerbe wypełniają Anlage G.
Podatek w Niemczech jest progresywny – to znaczy, że podatek jest naliczany indywidualnie i wzrasta z każdym zarobionym euro. Z tego względu po obniżeniu zarobionej kwoty brutto o koszty uzyskania przychodu dochód jest mniejszy, a tym samym również podatek jest mniejszy, a różnica pomiędzy przychodem (od którego odprowadzane były składki przez pracodawcę), a dochodem wpływa na zwiększenie zwrotu podatku z Niemiec. Warto więc wiedzieć, jakie koszty można odliczyć:
Wydatki na studia w Niemczech można odliczyć od podatku. Jednakże w przypadku studentów z Polski pracujących w Niemczech niemiecki urząd skarbowy może nie uznać tych kosztów, jako że wydatki dotyczą studiów w Polsce i są ponoszone na poczet polskiego skarbu państwa. Jako polski student pracujący w Niemczech mamy możliwość pracować na bardzo korzystnej umowie o pracę dla studenta (Werkstudent), jednakże odliczenie czesnych za studia w Polsce bądź innych kosztów studiów związanych z wydatkami w Polsce nie będzie możliwe.
Jednakże odliczenia kosztów studiów w Niemczech od niemieckiego podatku jest jak najbardziej możliwe. Wszystkie wydatki na naukę, które zostały poniesione przez studenta, są wliczane w tzw. koszty uzyskania przychodu, czyli Werbungskosten i obniżają należny podatek.
Koszty związane ze studiami muszą być jednak udokumentowane. Każdy wydatek musi być odpowiednio udowodniony. Dlatego należy zachowywać dowody wydatków na studia, takie jak bilety na komunikację, paragony za laptopa, tablet. Jednakże nie potrzeba paragonów za każdy długopis, niektóre poniesione wydatki zaliczają się jako tzw. ryczałt za koszty studiów (Studienkosten-Pauschale).
Podczas gdy za niektóre wydatki na studia urząd skarbowy może oczekiwać dowodów, na poniższe ponoszone wydatki przewidziany jest ryczałt:
Jak dokładnie złożyć zeznanie podatkowe jako student? Można zrobić to samemu, na papierze, lub skorzystać z portalu ELSTER, do którego potrzeba będzie niemieckiego adresu. Można także zwrócić się do biura rachunkowego bądź doradcy podatkowego. Większość kosztów, które możemy odliczyć za studia, przypadać będzie na Anlage N, czyli załącznik N.
Złożenie zeznania podatkowego w przypadku studentów prawie zawsze jest opłacalne. Dotyczy to szczególnie tych, którzy nie przekroczyli kwoty wolnej od podatku, która co roku jest modyfikowana na podstawie tego, ile kosztuje podstawowe utrzymanie się w Niemczech. W 2022 roku kwota ta wynosiła 9.984, natomiast od 2023 wzrosła do 10.908, a w 2024 wynosi 11.604 euro. Wtedy zwrot podatku dla studenta w Niemczech będzie stuprocentowy. Często wynosi kilkaset euro na miesiąc. Jednak nawet kiedy student przekroczy tę kwotę, może spodziewać się zwrotu ze względu na wspomniane już odliczenie kosztów i fakt podatku progresywnego.