Termin „klasa podatkowa” (niem. Steuerklasse) jest tak naprawdę skrótem od dłuższej frazy „klasa podatku od wynagrodzenia” (niem. Lohnsteuerklasse). Jak więc nazwa wskazuje, klasy podatkowe dotyczą osób zatrudnionych i otrzymujących opodatkowane wynagrodzenie.
Dla osób samozatrudnionych nie mają one żadnego znaczenia. Klasy podatkowe w Niemczech określają i regulują wysokość podatku od wynagrodzenia, który muszą odprowadzić pracodawcy od pensji pracownika. Z perspektywy pracownika wpływają one na kwotę netto wypłaty i kwotę wolną od podatku. Zgodnie z ustawą o podatku dochodowym istnieje 6 klas podatkowych oraz wyróżnić można jeszcze klasę, czyli klasę IV z tzw. Faktor, czyli pro z czynnikiem, a także klasa 0 dla pracowników transgranicznych. Każda klasa podatkowa przeznaczona jest dla jakiejś grupy ludzi, a mianowicie:
– I – dla niezamężnych, nieżonatych osób niewychowujących dzieci, a więc dla bezdzietnych singli, rozwodników i wdów oraz wdowców;
– II – dla osób samotnie wychowujących dzieci, należny nieco mniejszy podatek niż w kl. I;
– III – dla osób w związku małżeńskim (dla tej osoby, która zarabia znacznie więcej od drugiej) i tylko w połączeniu z małżonkiem z klasą V;
– IV – dla osób w związku małżeńskim, które zarabiają podobnie (np. oboje około 30.000 euro rocznie), podatek należny taki sam, jak gdyby małżonkowie byli sami, czyli należeli do klasy I, tzn. nie zmienia to wielkości podatku od wynagrodzenia, ale podwaja kwotę wolną od podatku;
– IV z czynnikiem – dla osób w związku małżeńskim, podatek jest jednak obliczany odpowiednio do wielkości zarobków, jakie każdy z małżonków wnosi do małżeństwa;
– V – dla osób w związku małżeńskim (dla tej osoby, która zarabia znacznie mniej od drugiej, także jeśli osoba mniej zarabiająca mieszka za granicą Niemiec w innym kraju członkowskim UE) i tylko wtedy, gdy druga osoba ma klasę III;
– VI – dla osób zatrudnionych, które w więcej niż jednej pracy mają odprowadzany podatek od dochodu;
– 0 – dla tzw. pracowników transgranicznych, czyli osób pracujących w Niemczech, którzy mieszkają w innym kraju, np. Polsce.
Najczęściej Polakom przyjeżdżającym do Niemiec zostaje przyporządkowana klasa 1, nawet jeśli mają oni małżonków w Polsce. Dzieje się tak z tego względu, że osoba pracująca lub mieszkająca w innym kraju niż Niemcy nie odprowadza Lohnsteuer, a więc podatku od wynagrodzenia uwzględnianego w zeznaniach podatkowych i nie będzie miała przyporządkowanej żadnej klasy podatkowej. W świetle przepisów o podatku od wynagrodzenia osobie pracującej w Niemczech posiadającej małżonka w innym kraju pozostaje rozliczenie podatku z Niemiec samotnie, czyli zostaje w klasie I. Jeśli małżonek w Polsce jednak nie zarabia lub zarabia znacznie mniej (do 10% wspólnych dochodów) możliwe i najkorzystniejsze jest przejście na kombinację klasy III oraz V. W tym celu należy złożyć wniosek do odpowiedniego urzędu skarbowego.
Jeśli obydwoje polskich małżonków rozpoczyna pracę w Niemczech, pracodawca może nie mieć informacji o zawarciu związku małżeńskiego poza terenem Niemiec, jeśli nie poda mu się ich do wiadomości. Początkowo małżonkowie mogą więc zostać zakwalifikowani do I klasy podatkowej. Można przy tym pozostać, ponieważ nie ma obowiązku informować pracodawcy o zmianie stanu cywilnego, ale najczęściej korzystniej wypada zmiana chociażby na kombinację IV/IV, jako że wtedy obowiązuje podwójna kwota wolna od podatku.
W przeciwieństwie do osób w związku małżeńskim, osoby samotne nie mogą wybrać klasy podatkowej w Niemczech. Natomiast małżonkowie mogą wybierać pomiędzy kilkoma kombinacjami klas podatkowych, tak aby zapłacić jak najmniej podatku. Od razu po ślubie oboje małżonków przechodzi automatycznie do IV klasy podatkowej. Przy podobnej wysokości dochodów będzie to najbardziej korzystna opcja, ale sytuacja nie zawsze jest tak klarowna. Dodatkowo istnieje możliwość wyboru kombinacji klas podatkowych IV/IV z czynnikiem. Metoda współczynnika ma na celu zapewnienie bardziej sprawiedliwego rozkładu obciążeń podatkowych z tytułu wynagrodzeń w ramach małżeństwa lub zarejestrowanego związku partnerskiego. Dzieje się tak dlatego, że każda z osób płaci taką część podatku od wynagrodzeń, jaką ma we wspólnym dochodzie.
Można także zmienić klasę na wspomnianą kombinację klasy III i IV, w której różnica dochodów jest znaczna. Klasę III otrzymuje wtedy ta osoba, która zarabia znacząco więcej, a V – ta, która zarabia mniej. Ta kombinacja może być zastosowana także wtedy, gdy jeden z małżonków mieszka poza Niemcami (ale na terenie Unii Europejskiej) i nie zarabia wcale lub zarabia na tyle mało, że nie przekracza to 10% wspólnych dochodów, bowiem w tej sytuacji 90% dochodu musi pochodzić z Niemiec od lepiej zarabiającej połówki.