Nieograniczony obowiązek podatkowy w Polsce oznacza, że podatnik w tym kraju rozlicza się z całości swoich dochodów, również tych z zagranicy. Z reguły polskim rezydentem podatkowym jest ten, kto przebywa w tym kraju ponad 183 dni. Rozliczanie się z całości dochodów w Polsce nie oznacza jednak, że podatnik zapłaci podwójny podatek w kraju – w którym uzyskał dochody oraz w kraju rezydencji podatkowej – bowiem obowiązują metody unikania podwójnego opodatkowania.
Ulga abolicyjna przysługuje wyłącznie podatnikowi, który jest polskim rezydentem podatkowym, a więc podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce, oraz osiąga określone dochody zagraniczne. Służy zmniejszeniu różnic i strat finansowych podatników pomiędzy dwoma sposobami unikania podwójnego opodatkowania dochodów zagranicznych – metodą odliczenia proporcjonalnego oraz metodą wyłączenia z progresją. Ma zastosowanie w przypadku dochodów:
Metoda odliczenia proporcjonalnego ma zastosowanie w przypadku dochodów z kraju, z którym Polska nie podpisała umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania lub podpisana umowa przewiduje tę metodę, a także, w którym podatnik osiągnął dochody, których umowa nie obejmuje i nie są zwolnione od podatku. Polega na tym, że od należnego w Polsce podatku odejmuje się podatek zapłacony za granicą. Dochody podlegające pod tę metodę są rozliczane z uwzględnieniem ulgi abolicyjnej. Natomiast metodę wyłączenia z progresją stosuje się wyłącznie do dochodów z krajów, z którymi Polska podpisała umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania na tej zasadzie, np. z Niemcami. Dochody z zagranicy są zgodnie z tą metodą wyłączone z opodatkowania w Polsce, jednak to od całości dochodu danej osoby (zarówno tego osiągniętego w Polsce, jak i za granicą) zostanie obliczona stopa procentowa podatku. Następnie stopa procentowa obliczona dla całości dochodu zostaje zastosowana tylko do dochodu osiągniętego w Polsce. Do dochodów rozliczanych zgodnie z metodą wyłączenia z progresją ulga abolicyjna nie znajduje zastosowania.
Limitowanie ulgi abolicyjnej obowiązuje począwszy od zeznania podatkowego za 2021 rok. Wstępnie zapowiadano całkowitą likwidację tej ulgi, jednak ostatecznie wycofano się z tej decyzji. Przed zmianami w stosowaniu ulgi abolicyjnej obliczano ją następująco: ulga abolicyjna = kwota podatku obliczonego według metody proporcjonalnego odliczenia – kwota podatku obliczonego według metody wyłączenia z progresją. Jednak od rozliczenia podatku z Niemiec za 2022 rok ulga ta jest limitowana i nie może przekroczyć 1.360 zł. Limit ten jednak nie dotyczy dochodów osiąganych z umowy o pracę, zlecenie lub na podstawie umowy o zarządzanie przedsiębiorstwem lub kontrakt menedżerskiego, jeżeli dochody te są osiągane z tytułu pracy lub usług wykonywanych poza terytorium lądowym państw.
Jeśli jesteś polskim rezydentem podatkowym i uzyskujesz dochody, do których znajduje zastosowanie ulga abolicyjna, masz obowiązek złożenia zeznania podatkowego w Polsce. Kwotę odliczenie z tytułu ulgi abolicyjnej należy wpisać w załączniku PIT/O w części C, w pole nr 4 – Ulga, o której mowa w art. 27g ustawy.
Wykazaną w tym polu kwotę ulgi należy także uwzględnić w: PIT-36 (w części J, polu Odliczenia od podatku – wykazane w części C załącznika PIT/O), PIT-36S, PIT-36L, PIT-36LS, PIT-28 lub PIT-28S. Należy także pamiętać, że przychody zagraniczne uwzględniamy w PIT-36 oraz załączniku PIT/ZG. Dochody rozliczane wg metody odliczenia proporcjonalnego, a więc które kwalifikują się do ulgi abolicyjnej, wykazujemy w części E.1 PIT-36 w pole dochody/starty podatnika.
Jeśli podatnik jednocześnie otrzymywał wynagrodzenie z dwóch krajów i w Polsce rozlicza się z całości swoich dochodów, może pomniejszyć polskie dochody o koszty uzyskania przychodu. Zryczałtowane koszty wynoszą 250 zł dla osób pracujących w tej samej miejscowości, w której znajduje się zakład pracy oraz 300 zł dla osób dojeżdżających. Można także odliczyć 30% diet za każdy dzień pracy za granicą przysługujących pracownikowi w różnych kwotach w zależności od kraju. Przy przeliczaniu dochodów z zagranicy na złote w celu wykazania ich w zeznaniu podatkowym należy kierować się zasadą przeliczania waluty zgodnie ze średnim kursem NBP z ostatniego dnia roboczego przed uzyskaniem przychodu. Na takiej zasadzie można ubiegać się o zwrot podatku.
Należy pamiętać, że ulga abolicyjna nie znajduje zastosowania w przypadku dochodów z emerytury z jakiegokolwiek kraju.
Ulga abolicyjna ma na celu zmniejszenie strat polskich podatników, którzy z dochodu z zagranicy muszą rozliczać się zgodnie z metodą odliczenia proporcjonalnego. Limit kwoty abolicyjnej spowodował spore starty w kieszeniach Polaków pracujących za granicą, m.in. w Austrii, Norwegii, Francji, Wielkiej Brytanii, Holandii czy Belgii. Dla tych osób ulga abolicyjna jest korzystna. Jednakże dochody uzyskane z pracy w Niemczech podlegają zgodnie z umową w sprawie unikania podwójnego opodatkowania rozliczeniu w Polsce według metody wyłączenia z progresją, a nie odliczenia proporcjonalnego, dlatego ulga abolicyjna nie przynosi korzyści Polakom pracującym w Niemczech.