Podatek katastralny (niem. Grundsteuer) w Niemczech funkcjonuje już od wielu lat – jest to jeden z najstarszych podatków bezpośrednich w Niemczech. Stanowi on jedną z najważniejszych części budżetu gminnego. Zasilanie budżetu lokalnych gmin jest właśnie główną zaletą podatku katastralnego w Niemczech. W samym 2021 zasilił on gminy kwotą 15 miliardów euro. Z jednej strony podatek katastralny przyczynia się do uporządkowania i usystematyzowania sytuacji mieszkaniowej w Niemczech, ponieważ pociąga za sobą wymóg regularnych wycen nieruchomości, z drugiej strony znacznie podwyższa koszty utrzymania tychże nieruchomości, co skutkuje trudnościami w utrzymaniu własnej nieruchomości lub przerzuceniem tych cen na wynajmujących. Ze względu na to, że na podatek katastralny w Niemczech wpływa wiele czynników (w przeciwieństwie do polskiego podatku od nieruchomości, który jest związany wyłącznie z metrażem), np. stan techniczny czy standard mieszkania, co może prowadzić do celowego zaniedbania nieruchomości.
Obecny stan prawny podatku katastralnego jest niezadowalający i został uznany za niekonstytucyjny z racji przestarzałych i nieadekwatnych metod obliczania go. Dlatego też od 2025 roku przewiduje się całkowitą reformę tego podatku.
Podatek katastralny w Niemczech ponoszony jest regularnie z tytułu posiadania gruntów i budynków. Dotyczy to zarówno posiadania nieruchomości na drodze kupna, jak i dziedzicznych praw do budynków. Podatek od nieruchomości nie zależy od osobistych dochodów czy zdolności płatniczej właściciela, ale wyłącznie od nieruchomości. Nie należy go mylić z podatkiem od przeniesienia własności gruntu bądź zakupu nieruchomości (niem. Grunderwerbsteuer), który jest należny tylko raz, gdy kupuje się działkę lub jej część i można go porównać do polskiego odpowiednika.
Podatek katastralny w Niemczech płacą wszyscy właściciele mieszkań i gruntów, a także ok. 41 milionów wynajmujących, z racji tego, że właściciele mają prawo przerzucić opłaty za ten podatek na lokatorów. Obowiązek rozliczenia podatku mają zarówno osoby prawne, jak i fizyczne.
Istnieje jednak wiele przypadków, w których nie trzeba płacić podatku katastralnego w Niemczech lub trzeba płacić tylko jego część. Z podatku katastralnego zwolnione są instytucje publiczne, charytatywne i kościelne. Na przykład rząd, stany i gminy nie płacą podatku od nieruchomości od swoich gruntów. Szpitale, szkoły, akademiki, domy starców, schroniska młodzieżowe i podobne obiekty mieszkalne są również zwolnione z podatku od nieruchomości. Dotyczy to również kościołów i cmentarzy. Dodatkowo w 16 niewielkich gminach w Niemczech wcale nie trzeba płacić podatku katastralnego (znajdują się one w landach Baden-Württemberg, Rheinland-Pfalz oraz Schleswig-Holstein).
W niektórych przypadkach można również uzyskać częściowe zwolnienie z podatku katastralnego w Niemczech. Należy wtedy złożyć wniosek we właściwej gminie do 31 marca każdego roku. Dotyczy to na przykład nieruchomości wpisanych do rejestru zabytków, których koszt utrzymania jest bardzo wysoki ze względu na konserwację czy konieczną przebudowę, modernizację, itd. Również w przypadku braku otrzymywania czynszu od lokatorów spowodowanego czymś innym niż remontem mieszkania można liczyć na 25% lub nawet 50% obniżenia podatku.
Podatek katastralny w Niemczech obliczany jest na podstawie 3 czynników – wartości katastralnej nieruchomości, wartość określonej przez gminę oraz współczynnika podatku. Na wartość katastralną składają się takie czynniki jak: rok budowy, powierzchnia, rodzaj nieruchomości czy też stan modernizacji. Od 2025 roku zostaną wprowadzone zmiany w zakresie podatku katastralnego i wartości tych czynników zmienią się w zależności od landów na korzyść podatników.
Zasadniczo mieszkania oraz domy to oddzielne rodzaje nieruchomości i z tego względu różne gminy mogą naliczać od nich inny podatek. Najczęściej jednak te dwa rodzaje mają taki sam bądź podobny współczynnik przy obliczaniu podatku. Należy jednak pamiętać, że zazwyczaj domy jednorodzinne mają na przykład większą powierzchnię, a więc średnio płaci się od nich większy podatek katastralny.
Podatek katastralny w Niemczech jest o wiele bardziej złożony i wpływa na niego więcej czynników niż na polski podatek od nieruchomości. Wartość katastralna nieruchomości jest bowiem uzależniona od wielu czynników, np. od rodzaju, stanu, lokalizacji czy od roku budowy nieruchomości. Natomiast polski podatek od nieruchomości jest ściśle związany z metrażem. Podobieństwo jednak jest takie, że zarówno niemiecki podatek katastralny, jak i polski podatek od nieruchomości trafia do budżetu gmin.