Firma w Polsce, praca w Niemczech — gdzie odprowadzać podatek?

Firmy transgraniczne to pojęcie odnoszące się między innymi do przedsiębiorstw, które prowadzą działalność w Polsce i okazjonalnie wykonują pracę u naszych zachodnich sąsiadów, np. na zlecenie lub prośbę zagranicznego pracodawcy. Niemiecki rynek potrzebuje pracowników, szczególnie w branży budowlanej czy opiekuńczej. Wykonując pracę w Niemczech jako Polacy, czy to pracę jako pracownicy delegowani, czy u zagranicznego pracodawcy, z firmą zarejestrowaną w Polsce bądź prowadząc działalność gospodarczą w Niemczech, rozliczenie zarobków będzie w różnych krajach. Obowiązek podatkowy w parze Niemiec i Polski jest jednak jasny i na podstawie umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania bądź przepisów unijnych możemy zawsze wywnioskować, gdzie zrobić jakie rozliczenia podatkowe.

Podatek za pracę za granicą, a obowiązek rozliczenia w Polsce

Zgodnie z umową o unikaniu podwójnego opodatkowania zasadniczo obowiązek rozliczenia podatkowego przypada na kraj, w którym dochody zostały uzyskane. Oznacza to, że praca w Polsce będzie rozliczana w Polsce, a praca w Niemczech – w Niemczech. Wyjątek od tego stanowią pracownicy delegowani, którzy do pół roku pracy w Republice Niemieckiej nie płacą podatku za granicą oraz firmy wykonująca zlecenie w Niemczech na polskiej działalności. Co do zasady wszystko zależy od rezydencji podatkowej. Rezydencja podatkowa w kraju powstaje wtedy, gdy podatnik spędzi w kraju więcej niż 183 dni, czyli pół roku. Są więc 3 główne przypadki pracy międzynarodowej, która dotyczy rozliczenia polskiego podatnika i co do której rozliczenie zarobków może budzić wątpliwości. Są to:

Polska firma wykonująca zlecenie w Niemczech

Polską firmę, która przyjeżdża do Niemiec, także obowiązuje zasadniczo reguła 183 dni. Jeżeli taka firma prowadzi działalność w Polsce i na tej działalności wyjeżdża do Niemiec, aby wykonać zlecenie, nie płaci w Niemczech podatku dochodowego i nie musi składać rozliczenia podatkowego, pod warunkiem, że nie przekroczy 183 dni w Niemczech. Należy na to szczególnie uważać, zwłaszcza, że liczą się także dni wolne, bowiem w 183 dni wliczamy też dni, w które nie pracujemy. Bierzemy pod uwagę wszystkie dni, które spędziliśmy w Niemczech. Jeżeli przekroczymy pół roku, umowy podatkowe nakazują nam rozliczenie podatku dochodowego w Niemczech. Podatek będzie liczony od pierwszego dnia pracy, w której polska firma wykonuje usługi w Niemczech. Pod takim kątem odbywa się kontrola podatkowa. Natomiast jeżeli chodzi o podatek VAT, obowiązek podatkowy zawsze jest w kraju, w którym wykonujemy pracę. Jednakże w Niemczech często zachodzi mechanizm odwrotnego obciążenia, dzięki któremu de facto polskie firmy wykonujące usługi w Niemczech nie płacą podatku VAT, ponieważ obciążenie VAT-em spada na zleceniodawcę. Tak właśnie dzieje się najczęściej na działalności budowlanej w Niemczech. Ponadto jeśli Polska firma sprzedaje w Niemczech, powinna ona zwrócić szczególną uwagę na międzynarodowe przepisy podatkowe.

Niemiecka firma (np. gewerbe czy też spółka GmbH)

Podatek za pracę na terenie Niemiec na działalności gewerbe czy na jakiejkolwiek innej działalności niemieckiej przypada na Niemcy nawet jeżeli mamy drugą pracę w polskiej firmie bądź drugą działalność w Polsce. Dochody uzyskane w Niemczech z niemieckiej działalności będziemy musieli zawsze rozliczyć w Niemczech. Działalność gospodarcza w Niemczech na prowadzeniu działalności własnej wiąże się więc nierozerwalnie z tym, że trzeba rozliczyć się w Niemczech. Świadczenie usług w Niemczech, czyli prowadzenie firmy w Niemczech wiążę się zatem jednoznacznie z obowiązkiem podatkowym w Niemczech.

Pracownicy delegowani z polskiej firmy

Pracownicy delegowani do wykonania zlecenia bądź do firmy w Niemczech muszą także przestrzegać zasady 183 dni. Jeżeli przewidywana delegacja nie przekracza pół roku, polscy pracodawcy dalej odprowadzają składki na podatek w Polsce, ponieważ obowiązek podatkowy w Polsce dalej występuje. Jeżeli pracownicy są delegowani na więcej niż pół roku, wtedy należy rozliczyć się w Niemczech z podatku dochodowego. W tym przypadku należy zwrócić szczególną uwagę na ustawy pit, ponieważ kontrole podatkowe są na porządku dziennym. Jeśli delegowany pracownik przekroczy 183 dni pracy w Niemczech, będzie trzeba za niego nadpłacić podatek od wynagrodzeń jak i składki socjalne.

Jak rozliczyć podatek w Polsce za pracę w Niemczech?

W przypadku delegacji zarobki zagraniczne należy podać w dodatkowym formularzu PIT/ZG (PIT zagranica). Praca w polskiej firmie wymaga naturalnie złożenia także PIT-u 11. Również jako działalność w Polsce z dochodami zagranicznymi musimy dołączyć formularz PIT/ZG do rozliczenia PIT 36.

Jeżeli prowadzimy działalność w Niemczech oraz w Polsce w jednym roku, będziemy musieli rozliczyć dochody uzyskane w Polsce w polskim rozliczeniu, a dochody uzyskane w Niemczech w niemieckim rozliczeniu. Jednakże w obu przypadkach będziemy musieli podać wysokość zarobków zagranicznych. Powstaje wtedy obawa, aby nasze dochody z obu krajów nie zostały opodatkowane podwójnie. Stawka podatku w Polsce jest najczęściej niższa niż w Niemczech, ale płacenie podwójnych stawek nie brzmi zachęcająco, jako że zabrałoby to nam prawie cały dochód. Na szczęście rozliczenie zarobków z Polski i Niemiec zabezpieczone jest europejskimi umowami podatkowymi, ale przede wszystkim najważniejszą umową – o unikaniu podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od majątku, zawartą z Niemcami jeszcze przed przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej. Umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania jest wiele, a Polska ma je podpisane niemal z każdym europejskim krajem i z wieloma pozaeuropejskimi krajami.

W jaki sposób uniknąć podwójnego opodatkowania?

Według umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania dochody uzyskane w Polsce rozliczane są w Polsce według polskich przepisów podatkowych, a dochody uzyskane w Niemczech według przepisów niemieckich do urzędu skarbowego w Niemczech. Opodatkowanie zysków z każdego kraju będzie więc według stawek odpowiedniego kraju w urzędzie skarbowym każdego kraju. Jednakże w rozliczeniu podatkowym należy podać dochód światowy. Jak więc unikamy podwójnego opodatkowania, jeżeli podatek pobierany jest od dochodu światowego?

Otóż zgodnie z umowami podwójnego opodatkowania dochody z drugiego kraju zwolnione są z opodatkowania metodą wyłączenia z progresją. Metoda wyłączenia z progresją zakłada, że stawka podatku obliczana jest na podstawie dochodów światowych, ale stosowana jest tylko do dochodów uzyskanych w Polsce lub odpowiednio dochodów uzyskanych w Niemczech. Podatek w Niemczech jest progresywny, czyli procent podatku wzrasta wraz z każdym zarobionym euro. Dlatego dochód uzyskany w Polsce wpływa na wzrost oprocentowania dochodów z Niemiec. Natomiast praca z Polski opodatkowana jest według podatku proporcjonalnego, czyli do pewnej kwoty stosowany jest ten sam procent podatku zgodnie z progiem podatkowym. Zagraniczny dochód może jednak spowodować przeskoczenie do wyższego progu podatkowego, który zostanie zastosowany tylko do polskiego dochodu, a dochód niemiecki zostanie nieopodatkowany w Polsce zgodnie z metodą wyłączenia z progresją.

Jak więc w praktyce w uproszczeniu odbywa się odliczenie podatku metodą wyłączenia z progresją? Przykładowo niemiecki podatek od wynagrodzenia wynosił w 2023 przy dochodach na poziomie 20.000 euro około 10%, czyli prawie 2.000 euro. Załóżmy, że podatnik miał jednak jeszcze około 50.000 złotych dochodu z pracy z Polski. 50.000 złotych to w tym momencie około 11.600 euro. Całkowity dochód podatnika wynosi więc 31.600 euro. Stawka podatku ustalona w Niemczech wzrośnie więc do 16%. Ta stawka zostanie zastosowana do niemieckiego dochodu i zamiast 2.000 euro zapłacimy 16%*20.000 euro = 3.200 euro. Z kolei w Polsce dochód w wysokości 50.000 złotych opodatkowany jest według stawki podatku w Polsce pierwszym progiem podatkowym 19%. Jednakże razem z dochodem z Niemiec dochód światowy wynosić będzie 136.000 złotych, co sprawi, że podatnik przeskoczy do następnego progu podatkowego w wysokości 32%. Ta stawka podatku w Polsce zostanie zastosowana tylko do 50.000 złotych dochodu uzyskanego w Polsce, a dochody z Niemiec zostaną wyłączone metodą wyłączenia z progresją.

Umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania

Umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania jest wiele, a Polska ma je podpisane niemal z każdym europejskim krajem i z wieloma pozaeuropejskimi krajami. Współpraca Polski z Niemcami w zakresach gospodarczych jest jednak tak szeroka, że to, jakie podatki płacimy gdzie, może być skomplikowane. Dlatego warto skonsultować się z biurem księgowym specjalizującym się w danej branży w działalności międzynarodowej, aby kontrole podatkowe w żadnym kraju nie wykazały żadnych niespójności.

Ile wynosi podatek PIT w Niemczech z tytułu zarobków z umowy za granicą?

Podatek od wynagrodzeń w Niemczech, a także podatek od pracy na samozatrudnieniu rozlicza się w Niemczech w ramach jednego podatku – podatku dochodowego (niem. Einkommensteuer). Wysokość podatku w Niemczech jest indywidualna, ponieważ wzrasta z każdym euro zarobku. Wynosi jednak od 14 do 45% (od dochodu odejmując kwotę wolną od podatku). Rozliczenie polskiego podatnika z dochodu z Polski następuje jednak w Polsce. Dochody z Polski należy podać do wiadomości urzędowi skarbowemu w Niemczech w formularzu UE/EOG, w którym polski urząd skarbowy oficjalnie poda dochody osiągnięte i opodatkowane w Polsce. Następnie te dochody zostaną wyłączone z opodatkowania w Niemczech metodą wyłączenia z progresją.